Ελλάδα: Ελευθερία του Τύπου σε ελεύθερη πτώση

Της @IrateGreek, μετάφραση στα Ελληνικά @inflammatory_

Με αφορμή την επικείμενη δίκη του Κώστα Βαξεβάνη στις 10 Ιουνίου για τη δημοσίευση της λίστας Lagarde, μια λίστα όπου περιλαμβάνει 2000+  κατόχους τραπεζικών λογαριασμών στο υποκατάστημα της HSBC στη Γενεύη, εκ των οποίων τουλάχιστον οι μισοί είναι ύποπτοι για φοροδιαφυγή, η ομάδα radiobubblenews δρομολογεί μια σειρά από εκπομπές και δημοσιεύσεις σχετικά με το θέμα της ελευθερίας του Τύπου στην Ελλάδα.

Από την έναρξη της ελληνικής κρίσης το 2009 και την επακόλουθη υιοθέτηση μιας άνευ προηγουμένου λιτότητας, υπήρξε μια συνεχής διάβρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα. Ιστορίες ανθρώπων που δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα, αδυνατούν να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους ή ψάχνουν για τροφή σε κάδους σκουπιδιών αφθονούν στα διεθνή μέσα ενημέρωσης. Όπως επίσης και οι εικόνες ταραχών σε διαδηλώσεις αλλά και οι ιστορίες τρόμου με θέμα το ρατσιστικό λόγο και τις βιαιοπραγίες που ασκούνται από το κόμμα της νεοναζιστικής Χρυσής Αυγής . Ωστόσο αυτό που καλύπτεται πολύ λιγότερο , με εξαίρεση την πρώτη δίκη του Βαξεβάνη το Νοέμβριο του 2012, είναι οι δραματικές επιπτώσεις που υπάρχουν στην ελευθερία του Τύπου εξαιτίας των πρόσφατων εξελίξεων στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τους Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα, η Ελλάδα όπου κατατάσσονταν στο νούμερο 35 στο «δείκτη ελευθερίας του Τύπου» το 2009, πλέον βρίσκεται στο νούμερο 84 – πίσω σχεδόν απο κάθε άλλη ευρωπαϊκή χώρα, αλλά και απο χώρες που δεν φημίζονται για το υγιές δημοκρατικό καθεστώς τους , όπως η Μπουρκίνα Φάσο, η Αϊτή, η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, η Κένυα ή το Κουβέιτ. Ομοίως, το Αμερικανικό think-tank Freedom House, υποβίβασε φέτος την Ελλάδα από "ελεύθερη" σε "εν μέρει ελεύθερη", ενώ η Διεθνής Αμνηστία εξέφρασε σοβαρές ανησυχίες όσον αφορά την ελευθερία του Τύπου, τόσο στην ειδική έκθεση του 2012για την αστυνομική βία της χώρας οσο και στην παγκόσμια ετήσια έκθεσή της για το 2013.

Σημαντικά ζητήματα που προκαλούν ανησυχία όσον αφορά την ελευθερία του Τύπου περιλαμβάνουν:

Σκόπιμη κρατική παρέμβαση στα μέσα ενημέρωσης, συμπεριλαμβανόμενες τις κραυγαλέες περιπτώσεις λογοκρισίας.

Εκτός από τη σύλληψη του Βαξεβάνη με σαθρές κατηγορίες -στην καλύτερη περίπτωση- υπήρξαν και άλλες περιπτώσεις που προκαλούν ανησυχία. Τον Νοέμβριο του 2012, το πρωινό τηλεοπτικό talk show που παρουσιαζουν οι Κώστας Αρβανίτης και Μαριλένα Κατσίμη, ανεστάλη κατόπιν κριτικής στον Υπουργό Δημόσιας Τάξης. Τον Οκτώβριο δημοσιογράφος του κρατικού καναλιού της ΕΤ 3 στη Θεσσαλονίκη, αντικαταστάθηκε επειδή ανέφερε στον αέρα οτι η εκκλησία του Αγ. Δημητρίου ήταν περικυκλωμένη απο αστυνομικούς όπου παρεμπόδιζαν το πλήθος να μπεί ενώ ταυτόχρονα κυβερνητικοί αξιωματούχοι βρίσκονταν εντός για την επέτειο της ανεξαρτησίας της πόλης. Τον Δεκέμβριο του 2011, ο πολίτης-δημοσιογράφος @menacius της ομάδας OmniaTV, συνελήφθη στην περιοχή των Εξαρχείων της Αθήνας, όπου κάλυπτε τις συγκρούσεις που είχαν λάβει χώρα, κατηγορούμενος για "διατάραξη κοινής ειρήνης, προσπάθεια πρόκλησης τραυματισμού, και παραβίαση νόμου κατοχής όπλων"(για φερόμενη ρίψη πετρών και συμμετοχή σε ομάδα ρίψης μολότοφ).

Αστυνομική βαρβαρότητα εναντίον δημοσιογράφων, ιδίως εναντίων φωτορεπόρτερ, κατά τη διάρκεια δημοσίων συγκεντρώσεων και διαδηλώσεων.

Ο κατάλογος των περιπτώσεων αυτής της κατηγορίας είναι ατελείωτος. Για παράδειγμα στις 15 Ιουνίου 2011 ο Μανώλης Κυπραίος έχασε εντελώς την ακοή του και στα δύο αυτιά, όταν ένας αστυνομικός των ΜΑΤ έριξε δίπλα του χειροβομβίδα κρότου λάμψης στην πλατεία Συντάγματος. Συνέβη και το περιστατικό με το Γιώργο Αυγερόπουλο στις 29 Ιουνίου. Το περιστατικό του Δημήτρη Τρίμη, προέδρου της ΕΣΗΕΑ όπου αστυνομικός έσπασε το χέρι του την ίδια ημέρα. Όπως επίσης αστυνομικός χτύπησε στο μάτι σκόπιμα την Τατιάνα Μπόλαρη στις 5 Οκτωβρίου. Ο Μάριος Λώλος υπέστη τραύμα στο κεφάλι στις 05 Απριλίου 2012...ο κατάλογος τέτοιων περιστατικών συνεχίζεται...

Η βία κατά των δημοσιογράφων από μη κρατικούς παράγοντες, ιδίως απο την Χρυσή Αυγή.

Υπήρξαν περιστατικά επίθεσης ενάντια δημοσιογράφων από διαδηλωτές, συγκεκριμένα κατά τη διάρκεια των μεγάλων διαδηλώσεων του 2011, κυρίως λόγω της δυσπιστίας του κοινού στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Η κατάσταση όμως έγινε πολύ χειρότερη όταν το νεο-ναζιστικό κόμμα Χρυσή Αυγή εισήλθε στη Βουλή μετά τις γενικές εκλογές του 2012. Οι Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα ανακοίνωσαν εκείνη την εβδομάδα ότι βρίσκονται πολύ κοντά στο σημείο να συμπεριλάβουν και τη Χρυσή Αυγή στη λίστα των «αρπακτικών».

Η δομή των εταιρειών μέσων μαζικής ενημέρωσης, η οποία είναι τόσο στενά συνυφασμένη με πολιτικούς και οικονομικούς κύκλους ώστε με πολλούς τρόπους να είναι αυτές η εξουσία.

Αυτό εκτέθηκε με εξαιρετικό τρόπο στο κοινό του εξωτερικού, σε μια έκθεση του Reuters το Δεκέμβρη του 2012, με τον τίτλο: «Ελλάδα: το τρίγωνο της εξουσίας», όπου εξηγεί τις σχέσεις αναμεσα στα ΜΜΕ, τις μεγάλες επιχειρήσεις και την πολιτική, η οποία δημιουργεί μια νοσηρή, αντιδημοκρατική δημόσια σφαίρα όπου η συμβολή της στην ακραία κρίση της χώρας δεν ήταν καθόλου μικρή. Αυτό σημαίνει, για παράδειγμα, ότι η διαμαρτυρία ενάντια στην εξόρυξη χρυσού στις Σκουριές η οποία είναι επιχειρηματικών συμφερόντων Γιώργου Μπόμπολα, ιδιοκτήτη ενός απο τους μεγαλύτερους τηλεοπτικούς σταθμούς της χώρας, αδυνατεί να έχει επαρκή κάλυψη. Επιπλέον, σημαντικά γεγονότα δε συζητήθηκαν στα ελληνικά μέσα μέχρι που απασχόλησαν τα ξένα.  Μια τετοια περίπτωση ήταν για παράδειγμα των 15 αντιφασιστών όπου υπέστησαν άγρια ​​βασανιστήρια από την αστυνομία, τον Οκτώβριο του 2012. Η είδηση δεν αναφέρθηκε στα ελληνικά μέσα ενημέρωσης μέχρι που η Μαρία Μαργαρώνη έγραψε ένα εκτενές άρθρογια τον Guardian κάνοντας διεθνή πρωτοσέλιδα και αναγκάζοντας τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης τουλάχιστον να κάνουν μια αναφορά στο ζήτημα. Μερικές φορές όμως, και ιδίως όταν διακυβεύονται  επιχειρηματικά συμφέροντα, σημαντικές ιστορίες όπως αυτή που αποκάλυψε πάλι το Reuters για τον τραπεζίτη Μιχάλη Σάλλα, δεν ακούγονται απο τα ελληνικά ΜΜΕ καν.

Ο αντίκτυπος της οικονομικής κρίσης στα μέσα ενημέρωσης εν γένει, η οποία οδηγεί σε αύξηση «αυτολογοκρισίας» απο τους ίδιους τους δημοσιογράφους που ζουν υπο το συνεχή φόβο απόλυσης.

Μία από τις μεγαλύτερες εφημερίδες στην Ελλάδα, η Ελευθεροτυπία, καθώς και ο τηλεοπτικός σταθμός του Alter, κήρυξαν πτώχευση από την αρχή της κρίσης και έκλεισαν. Άλλα μέσα ενημέρωσης απολύουν εργαζόμενους ή προβαίνουν σε περικοπές μισθών. Ο κατάλογος των δημοσιογράφων χωρίς δουλειά ολοένα και αυξάνεται σε μια χώρα όπου η ανεργία υπερβαίνει ήδη το 27%. Η αυτο-λογοκρισία, η οποία πάντα ήταν ένα ζήτημα στα ελληνικά ΜΜΕ, ως εκ τούτου όλο και χειροτερευει. Εν τω μεταξύ, εταιρείες μέσων ενημέρωσης που βρίσκονται στο χείλος της χρεοκοπίας εξαρτώνται όλο και περισσότερο απο τραπεζικά δάνεια και διαφημίσεις μεγάλων εταιρειών προκειμένου να συνεχίσουν να υπάρχουν, συνεπώς μειώνονται οι πιθανότητες να ασκήσουν οποιαδήποτε κριτική στην κυβέρνηση με την οποία διατηρούν δεσμούς.

Την ίδια στιγμή, η εμπιστοσύνη του κοινού στα μέσα μαζικής ενημέρωσης καταρρέει. Πρόσφατες δημοσκοπήσεις έχουν δείξει ότι τα μέσα ενημέρωσης είναι το λιγότερο αξιόπιστο θεσμικό όργανο για το καλό της χώρας. Μια έρευνα που έγινε το Νοέμβριο του 2013 για Το Βήμα της Κυριακής, έδειξε ότι τα μέσα ενημέρωσης έφτασαν στον πάτο, όπου μόνο το 1,8% των ερωτηθέντων απάντησε πως τα εμπιστεύεται για την πρόοδο και την ευημερία της χώρας, πιο κάτω ακόμη και απο τα πολιτικά κόμματα τα οποία συγκέντρωσαν ενα 3%. Έρευνα της Eurostat που δημοσιεύτηκε το Δεκέμβρη του 2012, έδειξε ότι μόνο το 50% των ελληνικών νοικοκυριών διαθέτει σύνδεση ίντερνετ, και μόνο το 45% με ευρυζωνική, πράγμα που σημαίνει ότι η αναζήτηση εναλλακτικών πηγών ενημέρωσης δεν είναι μια δυνατότητα για όλους.

Ωστόσο, υπάρχουν κάποια ελπιδοφόρα σημάδια στην ελληνικό χώρο των μέσων, με την εμφάνιση νέων εκδόσεων κατά τη διάρκεια της κρίσης, σαν κι αυτή του δεκαπενθήμερου περιοδικού HOT DOC του Κώστα Βαξεβάνη, το μηνιαίο περιοδικό Unfollow, η Εφημερίδα των Συντακτών, όπου όλες είναι μια όαση ανεξάρτητης, ερευνητικής δημοσιογραφία σε ένα τοπίο ενημέρωσης, που δείχνει όλο και πιο έρημο. Επιπλέον, εναλλακτικά διαδικτυακά μέσα, όπως το radiobubble, αλλά και το OmniaTV, ο Dromografos ή Babushka.gr ανθούν. Το ζήτημα όμως για όλα αυτά είναι πόσο καιρό η οικονομική τους κατάσταση θα τους επιτρέψει να επιβιώσουν.

Θα συζητήσουμε αυτά τα θέματα και θα συνεχίσουμε την ανάλυσή τους και κατά τη διάρκεια της ερχόμενης εβδομάδας στο radiobubble.

Επόμενο άρθρο: Η λίστα Λαγκάρντ και η δίκη του Κώστα Βαξεβάνη >>>