Πίσω στη Λέρο, με συνταγή της τρόικας

Της Αγγελικής Μπούμπουκα                                                                       

Επιστροφή στα άσυλα. Αυτό σηματοδοτεί η σημερινή πολιτική της κυβέρνησης στο θέμα της ψυχικής υγείας και πρόνοιας, όπως εκτιμούν οι εργαζόμενοι σε δομές και φορείς του κλάδου, ο οποίος βρίσκεται σε κλιμακούμενο αναβρασμό.

Περίπου 220 δομές -κυρίως ξενώνες, οικοτροφεία, κέντρα ημέρας, κινητές μονάδες που δουλεύουν κυρίως συμβουλευτικά σε όλη τη χώρα κ.α- βρίσκονται αντιμέτωπες με τον κίνδυνο οριστικής κατάρρευσης ή δραματικής συρρίκνωσης των υπηρεσιών τους, ελέω Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος. Ορισμένες έχουν ήδη κλείσει ενώ όλες μετρούν 3-6 μήνες απλήρωτους εργαζόμενους και απροσδιόριστο αριθμό ληξιπρόθεσμων οφειλών (ενοίκια, λογαριασμούς και χρέη σε προμηθευτές).

 Για πολλούς από τους περίπου 1.300 χρόνια πάσχοντες από ψυχικές νόσους που ζουν στους ξενώνες και τα οικοτροφεία, αυτό μπορεί να σημαίνει επιστροφή στα ψυχιατρεία. Όπως ήδη συνέβη με τουλάχιστον 13 ανθρώπους που προ εβδομάδων οδηγήθηκαν στο Δαφνί, όταν ο ξενώνας τους στο Αιγάλεω έβαλε λουκέτο. Για άλλους, πάσχοντες από λιγότερο βαριές νόσους, το μέλλον μπορεί να είναι στο δρόμο, χωρίς ουσιαστική περίθαλψη, φοβούνται οι εργαζόμενοι των δομών. 

Οι ίδιοι εργαζόμενοι έχουν περάσει περίπου μια τετραετία διαρκών κινητοποιήσεων, διεκδικώντας να μην καταρρεύσει σαν δομημένο ομόλογο το εγχείρημα της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης. Πολλοί από αυτούς συνέβαλαν στο στήσιμό της, με τα περίπου 1,4 δισ. ευρώ κοινοτικών χρηματοδοτήσεων που έχουν διατεθεί επί μια εικοσαετία (από το 1985) στο εγχείρημα να σβήσει η ντροπή της Λέρου.
Οι δομές που δημιουργήθηκαν (όχι πάντα με τον πιο διαφανή τρόπο, όπως καταγγέλθηκε, αλλά φυσικά δεν αποδείχθηκε, μετά το τέλος του πάρτι) εμφάνισαν συμπτώματα αποδιοργάνωσης μόλις έληξε η κοινοτική χρηματοδότηση, οπότε και ανέλαβε το ελληνικό δημόσιο με τη συνήθη διαχειριστική του ευστροφία και επιτυχία.

Η υποχρηματοδότηση έχει από καιρό πλήξει την ποιότητα των υπηρεσιών που προσφέρονται σε πολλές δομές. Οι εργαζόμενοι (που σήμερα υπολογίζονται σε 3.045) πληρώνονται πάντα μετά από αναμονή μηνών. Το ίδιο και τα έξοδα. Τα ασφαλιστικά ταμεία δεν καλύπτουν παρά μόνο το 7-8% των εξόδων των δομών, με αποτέλεσμα την συνεχιζόμενη εξάρτηση από τον τακτικό προϋπολογισμό.

Την χαριστική βολή σε αυτή την προβληματική κατάσταση ήρθε να δώσει η ηγεσία του υπουργείου Υγείας με μια απόφαση, στο τέλος Αυγούστου, να περικόψει 40-50% του προϋπολογισμού κάθε δομής: συνολικά 37 από τα 82 εκατομμύρια που είχαν εγγραφεί στον ετήσιο προϋπολογισμό για τους επιχορηγούμενους φορείς του κλάδου, χάθηκαν με μια απόφαση. Η περικοπή αφορούσε και άλλα παρακλάδια της πρόνοιας: την απεξάρτηση, την ειδική αγωγή και κάθε είδους θεραπευτικό πρόγραμμα.
 
Προσπάθειες για συντονισμό και δικτύωση  

Καταχρεωμένοι ήδη προς κάθε πλευρά, οι φορείς και των τριών κλάδων που πλήττονται, συντονίζονται σήμερα για πρώτη φορά. Αφότου στράφηκαν στο υπουργείο αναζητώντας απαντήσεις για το μέλλον τους, το πρώτο που πληροφορήθηκαν ήταν ότι όλα συνέβησαν γιατί το υπουργείο έπρεπε να παρουσιάσει άμεσα αποτελέσματα περικοπών δαπανών στην τρόικα, όπως και έπραξε. Και τώρα, μετά από ενάμιση μήνα διαρκών κινητοποιήσεων, λαμβάνουν επαναλαμβανόμενες αόριστες υποσχέσεις ότι “κάτι θα βρεθεί”. Το Συντονιστικό Εργαζομένων Ψυχικής Υγείας-Πρόνοιας και Κατά των Εξαρτήσεων (syntergpsyex.blogspot.com) θα συμμετάσχει στην επερχόμενη 48ωρη απεργία της ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ ενώ συζητά και κλιμάκωση των κινητοποιήσεων.
 
Ένας ανάλογος συντονισμός επιχειρείται στο μεταξύ και στην Θεσσαλονίκη, με πρωτοβουλία του Παρατηρητηρίου για τα Δικαιώματα στο Χώρο της Ψυχικής Υγείας. Οι λίγοι φορείς που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμά τους την περασμένη Δευτέρα (λίγοι, κυρίως εξαιτίας της καταιγίδας εκείνη τη μέρα, όπως εκτιμούν) αποφάσισαν να κρατήσουν ανοιχτή μια διαρκή συνέλευση που θα επεξεργαστεί και θα προωθήσει τη δικτύωση φορέων που μπορούν να βοηθήσουν ευάλωτα τμήματα του πληθυσμού.

Ο προβληματισμός τόσο στην Αθήνα όσο και στην Θεσσαλονίκη έχει σχέση τόσο με την αγωνία για τη διάσωση του κράτους πρόνοιας που υφίσταται σαρωτική εκκαθάριση με λογιστικά κριτήρια, όσο και με την ανάγκη να διασφαλιστεί ένα πλέγμα υποστήριξης των ανθρώπων που θα χρειαστούν ψυχολογική υποστήριξη για να αντέξουν και να αντιδράσουν στην κρίση.

 
Το Σάββατο 15 Οκτωβρίου μιλούν στo radiobubble news εργαζόμενοι σε δομές ψυχικής υγείας και πρόνοιας. Αναφέρονται στα πιθανά σενάρια για το μέλλον του κοινωνικού κράτους και απευθύνουν κάλεσμα για τη δημιουργίας ενός κοινωνικού κινήματος που θα διεκδικήσει ένα δίκτυο υποστήριξης των ευάλωτων ανθρώπων και θα εστιάζει στην πρόληψη προτού ζήσουμε τον εφιάλτη μιας αναβίωσης της Λέρου.