«Εξαρτημένοι» από τις κυβερνητικές περικοπές

Tου Χρήστου Σύλλα

Καλό το σόου, αλλά καλύτερη η αλήθεια». Αυτά έλεγε, μεταξύ άλλων, ο υπουργός Υγείας Ανδρέας Λοβέρδος γύρω στα τέλη Σεπτεμβρίου, όταν εργαζόμενοι και θεραπευόμενοι του ΚΕΘΕΑ διαμαρτύρονταν με την χαρακτηριστική  «Κραυγή» τους, για τις περικοπές στον προϋπολογισμό του φορέα. 

Ο κ. Λοβέρδος, φανερά ενοχλημένος, έλεγε πως, ενώ ο υφυπουργός του κ. Τιμοσίδης είχε διαβεβαιώσει πως το ΚΕΘΕΑ δεν θα πειραχτεί, οι άνθρωποι του φορέα «επιστράτευσαν» θεραπευόμενους για τη δημιουργία ενός «επικοινωνιακού» γεγονότος.  Η αντίδρασή του υπουργού, όμως, εκτός της σημειολογικής προσβολής της «Κραυγής», δεν κρίνεται «καλή» καθώς η διαφαινόμενη πραγματικότητα στους φορείς απεξάρτησης τον αφήνει έκθετο˙ κυρίως, βέβαια, αφήνει έκθετο τον κόσμο που έχει ανάγκη αυτά τα προγράμματα.

«Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει καμία τεκμηριωμένη θέση, καμία κυβερνητική διαβεβαίωση γιατί γίνεται αυτή η περικοπή, εκτός βέβαια από την γενικότερη κατάσταση της ελληνικής οικονομίας», λέει στο radiobubble news o Γεράσιμος Παπαναστασάτος, κοινωνιολόγος - εγκληματολόγος, υπεύθυνος Έρευνας στο ΚΕΘΕΑ.

«Αντιλαμβάνεστε ότι η μείωση του προϋπολογισμού από τα 23 εκατομμύρια στα 11 εκ. έχει επηρεάσει ολόκληρο τον σχεδιασμό και τις δράσεις μας καθώς βέβαια και τις υπάρχουσες δομές. Πλέον αντιμετωπίζουμε πρόβλημα λειτουργικότητας. Αρκεί να σας αναφέρω ότι η μισθοδοσία των εργαζομένων στο ΚΕΘΕΑ ανέρχεται στα 17 εκατομμύρια ευρώ», εξηγεί.

Την ίδια στιγμή,  αν κάποιος κοιτάξει το «κάδρο» των οικονομικών του ΟΚΑΝΑ και τις εξαγγελίες του υπουργείου, θα δει ότι συμβαίνουν «μαγικά» πράγματα. Ενώ η μείωση προϋπολογισμού κατά 50% ισχύει και γι’ αυτόν τον φορέα (από 30 εκ. ευρώ εκταμιεύτηκαν φέτος τα 15 εκ.) οι εξαγγελίες του υπουργείου είναι …αναπτυξιακές. «Από τις 25 δομές που υπήρχαν σ’ όλη την Ελλάδα θα υπάρχουν στο τέλος του χρόνου τουλάχιστον 60, με τάσεις ανόδου˙ έτσι τουλάχιστον ισχυρίζεται το υπουργείο…», σχολιάζει η Έμμυ Κουτσοπούλου, εκπρόσωπος των εργαζομένων στον ΟΚΑΝΑ. Η επικοινωνία μαζί της έγινε από κινητό τηλέφωνο, όχι από επιλογή, αλλά διότι στις «νέες» υπηρεσίες που εργάζεται δεν υπάρχουν ακόμα σταθερά τηλέφωνα.

«Κοιτάξτε, όταν προσπαθείς να ανοίξεις 40 δομές μέσα σε 15-20 ημέρες, αυτά τα πράγματα είναι αναμενόμενα. Η ευαισθησία του υπουργού και των προκατόχων του εξαντλείται μόνο στις εξαγγελίες - η εμπειρία μας λέει ότι οι εξαρτημένοι και οι ψυχικά ασθενείς δεν τους ενδιαφέρουν. Σ’ ένα δεύτερο επίπεδο δεν τους νοιάζουν και οι εργαζόμενοι˙ οι γιατροί και οι νοσηλευτές σ’ όλες τις νέες δομές, για παράδειγμα, είναι ουσιαστικά προσωπικό ασφαλείας. Κανείς δεν μπορεί να πάρει άδεια ή να ‘αρρωστήσει’».

«Την ώρα που η επίσημη πολιτική επιμένει στη χορήγηση υποκαταστάτων και ταυτόχρονα πλήττονται οι φορείς με τα ‘στεγνά’ θεραπευτικά προγράμματα, νομίζω ότι οδηγούμαστε σε κατάρρευση της δημόσιας απεξάρτησης», θα μας πει η κ. Κατερίνα Μάτσα, ψυχίατρος και επιστημονικά υπεύθυνη της Μονάδας Απεξάρτησης «18 ΑΝΩ». «Και όλα αυτά, σε μια εποχή κρίσης, όταν είναι ορατή η αύξηση διάδοσης των ουσιών και των ψυχικών διαταραχών», συμπληρώνει.

Ανθυγιεινή οικονομία

Η πρόσφατη ιατρική επιθεώρηση της Lancet έρχεται δυστυχώς να επιβεβαιώσει τους ισχυρισμούς των ανθρώπων στους φορείς απεξάρτησης. Το αρνητικό οικονομικό περιβάλλον σε συνδυασμό με την αυξανόμενη ανεργία οδηγεί περισσότερα άτομα στην κατάθλιψη και την εξάρτηση από ουσίες. Η αύξηση αυτοκτονιών κατά 17% από το 2007 έως το 2009 μαζί με τα στοιχεία του υπουργείου Υγείας που κάνουν λόγο για αύξηση 40% στο α’ μισό του 2011 συγκριτικά με την ίδια περίοδο του 2010, αποτελούν δυσάρεστες ενδείξεις.

Οι περικοπές δεν επηρεάζουν μόνο το θεραπευτικό προσωπικό
και τους θεραπευόμενους αλλά και τις οικογένειες τους.
Π.χ. στις 100 μονάδες του ΚΕΘΕΑ, εξυπηρετούνται 15.000 άτομα
ενώ 5.500 γονείς βρίσκονται σε διαδικασία υποστήριξης. 

Την ίδια ώρα, το ποσοστό χρήσης ηρωίνης σημείωσε αύξηση κατά 20% το 2009, με τους χρήστες να ανέρχονται στους 24.100 από 20.200. Με τις περικοπές στη χρηματοδότηση το 2009 και το 2010  να έχουν ως αποτέλεσμα την απώλεια του 1/3 των «Προγραμμάτων Δρόμου» (street work), αντιλαμβάνεται κανείς την απουσία ελέγχου και πρόληψης νοσημάτων, κρουσμάτων του ιού ΗIV κ.λπ.

Ανάμεσα στα πλέον σοκαριστικά ευρήματα της μελέτης, οι πληροφορίες πως υπάρχουν τοξικομανείς που μολύνονται σκόπιμα με τον ιό του HIV για να αποκτήσουν πρόσβαση στο μηνιαίο επίδομα των 700 ευρώ και να επισπεύσουν την ένταξή τους σε προγράμματα υποκαταστάτων. Στις περισσότερες αναφορές της έρευνας, οι αριθμοί είναι αρνητικοί για την κοινωνική φροντίδα και την περίθαλψη των ευπαθών κοινωνικών ομάδων αλλά και για τους «συνηθισμένους ανθρώπους οι οποίοι πληρώνουν το τίμημα: την απώλεια πρόσβασης σε υπηρεσίες περίθαλψης και πρόληψης».

Ο Γερ. Παπαναστασάτος πιστεύει ότι η επιλογή περικοπών αποτελεί στρατηγικό στόχο για την κυβέρνηση, ωστόσο, εξηγεί γιατί είναι λάθος. «Αυτό που δεν καταλαβαίνει η κυβέρνηση είναι ότι τέτοιες μειώσεις, είναι τελικά σπατάλη. Αν μειώσεις τις δαπάνες για την κοινωνική φροντίδα, δεν εξοικονομείς χρήματα αλλά βοηθάς στην αύξηση της κοινωνικής ανισότητας. Αυτή είναι η βασική αιτία για τον κοινωνικό αποκλεισμό», εξηγεί και μας αναφέρει παραδείγματα από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας:

 «1% αύξηση της  ανεργίας, σημαίνει 1% αύξηση σε θνησιμότητα από αυτοκτονίες. 3% αύξηση στην ανεργία συνεπάγεται 4,5% αύξηση αυτοκτονιών. Παράλληλα, είναι ερευνητικά αποδεδειγμένο ότι οι οξυμένες κοινωνικές ανισότητες αυξάνουν τους δείκτες νοσηρότητας λ.χ. τους δείκτες καρδιοπαθειών, καρδιοαγγειακών και ορθοπεδικών παθήσεων».

«Κανένας υπουργός ή γραφειοκράτης δεν μπορεί να μειώσει τη δική μου προσπάθεια» 

Ο Γιώργος, απόφοιτος ομάδας απεξάρτησης από το αλκοόλ του ΚΕΘΕΑ Άλφα, μας πήρε τηλέφωνο όταν οι εργαζόμενοι, θεραπευόμενοι και φίλοι του φορέα βρέθηκαν έξω από το υπ. Υγείας. Πιστεύει ότι πρέπει να αντιδράσει -  το οφείλει σ' αυτούς που μπαίνουν τώρα στα προγράμματα απεξάρτησης. Μερικές κουβέντες του.

-                      «Οι πρόσφατες περικοπές του υπουργείου είναι ‘τσεκούρι’ στις προσπάθειες χιλιάδων ανθρώπων να μπορέσουν να σταθούν στα πόδια τους. Η όλη δουλειά γίνεται από τους θεραπευτές και από τη στήριξη της ομάδας. Όποια περικοπή γίνεται  στο προσωπικό, που είναι ήδη ανεπαρκές, σημαίνει ‘ταφόπλακα’ στις προσπάθειες χιλιάδων ανθρώπων…»

-                      «Έχω αποφοιτήσει εδώ και ένα χρόνο. Εμένα το πρόγραμμα με βοήθησε στην πιο δύσκολη στιγμή της ζωής μου˙ είναι κάτι που δεν το ξεχνάω ποτέ. Είναι ένα συναισθηματικό χρέος , μια οφειλή -βρίσκεται μέσα στο κείμενο που διαβάζουμε στη θεραπευτική ομάδα- . Το θέμα δεν είναι μόνο ότι δεν θα ξαναπιώ εγώ, το θέμα αφορά και τους υπόλοιπους που συνεχίζουν. Αυτός είναι ο κοινωνικός χαρακτήρας της ομάδας και η αλληλεγγύη που διαπνέει τις  θεραπευτικές ομάδες…»

-                      «Μολονότι το προσωπικό προσπάθησε να το κρατήσει το όλο ζήτημα ‘απέξω’, οι θεραπευόμενοι ενημερώθηκαν και θέλησαν να δραστηριοποιηθούν για το θέμα […] Ειδικά για τους καινούριους, δημιουργείται ένα περιβάλλον ανασφάλειας, το οποίο είναι το ‘άλφα και το ωμέγα’…».

-                      «Όταν ο υπουργός με ανακοίνωσή του, δηλώνει ότι η «Κραυγή» του ΚΕΘΕΑ ήταν «σόου», τι να πει κανείς […] Βέβαια, κανένας υπουργός ή γραφειοκράτης δεν μπορεί να μειώσει τη δική μου προσπάθεια ή του ΚΕΘΕΑ…».