Το νερό ξαναπερνά σε δημόσια χέρια

Σε αντίθεση με την επικρατούσα άποψη της κυβέρνησης ότι η ιδιωτικοποίηση του νερού θα είναι ωφέλιμη για το δημόσιο συμφέρον και οικονομικότερη από την δημόσια/κρατική διαχείριση, η τάση των τελευταίων ετών σε όλο τον κόσμο είναι η επιστροφή του νερού στα χέρια του δημοσίου ή της τοπικής κοινότητας.

Σε επιστημονική ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο τον περασμένο Ιούλιο, αναδείχτηκε αυτή ακριβώς η παγκόσμια τάση επιστροφής της διαχείρισης των υδάτων σε δημόσια χέρια. Η ημερίδα είχε θέμα "Υδατικοί πόροι, υποδομές και υπηρεσίες νερού: Ιδιωτικοποίηση ή κοινωνικοποίηση;" και φιλοξενούμε ένα τμήμα των περιπτώσεων που αναφέρθηκαν σε αυτήν.


Βρετανία

Οι ιδιωτικοποιήσεις που έγιναν κατά την περίοδο 1989-93 είχαν σαν αποτέλεσμα την αύξηση της τιμής του νερού συνολικά κατά 245% μέχρι το 2006. Οι παρεχόμενες υπηρεσίες ύδρευσης υποβαθμίστηκαν, καθώς οι εταιρείες, προκειμένου να μην χάσουν από την κερδοφορία, περιόρισαν στο ελάχιστο δυνατό τις επενδύσεις σε έργα υποδομής.
Θεσπίστηκε Ρυθμιστική Αρχή Υδάτων, η οποία, όμως, δεν μπόρεσε να συγκρατήσει τις τιμές, ενώ δεν μπόρεσε να εξασφαλίσει ούτε τις αναγκαίες επενδύσεις από τις ιδιωτικές εταιρείες. Το αποτέλεσμα ήταν όταν οι υποδομές άρχισαν να παρουσιάζουν σημαντικά λειτουργικά προ¬βλήματα να χορηγηθούν κονδύλια από τον κρατικό προϋπολογισμό.

Ιταλία

Τον Ιούνιο του 2012 πραγματοποιήθηκε δημοψήφισμα προκειμένου να κριθεί η νομοθετική πρόταση για την ιδιωτικοποίηση του νερού. Οι Ιταλοί σε ποσοστό 95% ψήφισαν κατά της ιδιωτικοποίησης του νερού και της εκμετάλλευσης των δικτύων.

Γερμανία

Σχεδόν το σύνολο του τομέα ύδρευσης ανήκει σε δημόσιους φορείς, ενώ ακόμα και όταν σε κάποιες περιοχές τη διαχείριση έχουν ιδιωτικές εταιρείες, αυτές ελέγχονται από την τοπική αυτοδιοίκηση.

Γαλλία

Τον Νοέμβριο του 2008 το δημοτικό συμβούλιο του Παρισιού αποφάσισε να μην ανανεώσει τη σύμβαση με τις ιδιωτικές εταιρείες Veolia και Suez, οι οποίες είναι δυο από τις γαλλικές εταιρείες που κυριαρχούν παγκοσμίως στον τομέα της διαχείρισης των δικτύων ύδρευσης. Οι δύο εταιρείες κατείχαν τη διαχείριση από το 1985, αλλά ο δήμος αποφάσισε να δημιουργήσει τη δημοτική εταιρεία Eau de Paris και να θέσει υπό την εποπτεία του τη λειτουργία του συστήματος από το 2010.
Τα αποτελέσματα δυο χρόνια μετά είναι άκρως εντυπωσιακά. Ο Δήμος του Παρισιού, με το να μην ανανεώσει τη σύμβαση με τους ιδιώτες κατάφερε να εξοικονομεί 35 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο. Το όφελος είναι μάλιστα πολλαπλό εάν υπολογίσει κανείς ότι προχώρησε σε μείωση των τιμολογίων κατά 8% σε σχέση με το 2009.

Καναδάς

Στο Χάμιλτον του Καναδά αποφασίστηκε το 1994 η μεταβίβαση της διαχείρισης του νερού στην ιδιωτική εταιρεία PUMC (Philip Utilities Management Corp). Η Σύμβαση προέβλεπε μείωση κόστους λειτουργίας, τεχνολογική αναβάθμιση, βελτίωση εργασιακών σχέσεων, μείωση κρατικού κεφαλαίου για τις υπηρεσίες νερού και διατήρηση περιβαλλοντικών προτύπων.

Στην πραγματικότητα, η PUMC έβαλε μόλις το 30% του κεφαλαίου. Το υπόλοιπο 70% επιβάρυνε το Δημόσιο. Η εταιρεία δεν είχε καμία εμπειρία στον τομέα επεξεργασίας νερού και ο μοναδικός όρος που τηρήθηκε ήταν η μεταφορά της έδρας της επιχείρησης στο Χάμιλτον. Δεν πλήρωνε φόρους, μείωσε το λειτουργικό κόστος με απόλυση του 50% του προσωπικού και συρρίκνωσε τις μονάδες λειτουργίας Το 2004 η διαχείριση του νερού πέρασε πάλι στο Δήμο. Πλέον παρατηρείται εξοικονόμηση πόρων, μείωση της ρύπανσης κατά 50%, και σταδιακή αναβάθμιση των υποδομών. Έγιναν προσλήψεις προσωπικού και ιδρύθηκε ερευνητικό κέντρο για την τεχνολογία στην επεξεργασία λυμάτων.

Αργεντινή

Το 1993 ιδιωτικοποιήθηκε το σύστημα ύδρευσης-αποχέτευσης του Μπουένος Άιρες. Ύστερα από 4 χρόνια διαπιστώθηκε ότι πολυεθνική εταιρεία τηρούσε μόνο το 45% των υποχρεώσεών της όσον αφορά στις νέες συνδέσεις, ενώ ζητούσε αλλαγές στη σύμβαση προκειμένου να αυξήσει την τιμή του νερού. Δέκα χρόνια μετά την ανάληψη των δικτύων από ιδιωτική εταιρεία, διαπιστώθηκε ότι μόλις στο 12% των λυμάτων γινόταν επεξεργασία, ενώ η υπόλοιπη ποσότητα διοχετευόταν χωρίς καμιά επεξεργασία στον ποταμό Ρίο Ντε Λα Πλάτα. Το δίκτυο επέστρεψε στο Δημόσιο το 2006.

Βολιβία

Το 1998 το ΔΝΤ εγκρίνει δάνειο υπό την προϋπόθεση της ιδιωτικοποίησης όλων των δημοσίων υπηρεσιών. Έναν χρόνο μετά, παραχωρήθηκε το δίκτυο ύδρευσης σε όμιλο εταιρειών με επικεφαλής την αμερικανική Bechtel. Το 2000 η αύξηση της τιμής του νερού είχε φτάσει σε δυσθεώρητα επίπεδα, με αποτέλεσμα να προκληθούν ταραχές και συγκρούσεις των πολιτών με την αστυνομία και τραγικό απολογισμό 7 νεκρούς. Η κυβέρνηση αποφάσισε να επανακρατικοποιήσει το δίκτυο και η αμερικανική εταιρεία αξιώνει αποζημίωση ύψους 25 εκατομμυρίων δολαρίων.

Πηγή: ΕΜΠ (Επιστημονική εκδήλωση: «Υδάτινοι πόροι, υποδομές και υπηρεσίες νερού»)