Προς μια δημοσιογραφία των πολιτών, όπου τα πολλά "εγώ" δημιουργούν το κοινό "εμείς"

με αφορμή τη “σιγή ασυρμάτου” του Indymedia Λονδίνου 

Η απόφαση ενός από τα άπειρα πλεόν ανά τον πλανήτη indymedia, να διακόψει τη δραστηριότητά του, δε θα είχε ίσως τόση σημασία εάν δεν επρόκειτο για ένα από τα τμήματα της “διεθνούς πλατφόρμας” που έκαναν προσπάθειες να ακολουθήσουν τον παλμό της εποχής, να αξιοποιήσουν την κουλτούρα των blogs και των κοινωνικών δικτύων. Πριν σιγήσει “το Λονδίνο”, έκανε ανανεώσεις του site του, δημιούργησε υπηρεσίες logon και group pages, έκανε προσπάθειες κατηγοριοποίησης του περιεχομένου μέσω της χρήσης tags κ.α.. Οι προσπάθειες όμως αυτές, δεν έδειξαν να επαρκούν.

Εκ των πραγμάτων λοιπόν, όσοι εμπλέκονται με έννοιες όπως νέα μέσα, δημοσιογραφία των πολιτών και συμμετοχική δημοσιογραφία, οφείλουν να επαναπροσδιορίσουν τη στάση τους ή τουλάχιστον να το συζητήσουν λίγο το θέμα, πoλύ περισσότερο που το αποχαιρετιστήριο κείμενο της ομάδας που διαχειρίζονταν το εν λόγω indymedia, από μόνο του προκαλεί έναν γόνιμο προβληματισμό.

Καταρχάς, πολλά θα μπορούσε κανείς να επισημάνει ως προβληματικά στη λειτουργία του Indymedia ως μέσου ενημέρωσης. Κανένα όμως από αυτά δεν θα μπορούσε να αναιρέσει τη νέα κουλτούρα που συνδέθηκε με τη δημιουργία του. Την κουλτούρα επάνω στην οποία πατάει και η οποιαδήποτε σημερινή προσπάθεια “δημοσιογραφίας των πολιτών”.

Η ιδέα μια δημοσιογραφίας μέσω της οποίας οι “από κάτω”, όχι μόνο θα ενημερώνονταν, αλλά, πολύ περισσότερο, θα ενημέρωναν οι ίδιοι, δημιούργησε μια επανάσταση: Πομπός και δέκτης της είδησης άλλαζαν διαρκώς ρόλους σε μια διαδικασία με έντονα στοιχεία άμεσης δημοκρατίας. Οι ιεραρχίες των παραδοσιακών Μέσων Ενημέρωσης ανατράπηκαν στην πράξη. Διευθυντές, αρχισυντάκτες και υπεύθυνοι ύλης, αποδείχθηκαν περιττοί για τον κόσμο που αγωνιούσε να συναντηθεί στους δρόμους του Σιάτλ και της Γένοβας για να διαδηλώσει, ενάντια στην “παγκοσμιοποίηση”.



Αναπόσπαστο κομμάτι της κουλτούρας που υπερασπίζεται από την αρχή της δημιουργίας του το Indymedia, είναι η δυνατότητα να δημοσιεύει κανείς κείμενα ανώνυμα. Και η ανωνυμία αυτή να είναι προστατευμένη. Τα προσωπικά στοιχεία όσων συμμετέχουν στη διαδικασία των δημοσιεύσεων, δεν αποθηκεύονται. Άρα, όχι μόνο δεν υπάρχει περίπτωση οι Αρχές να τα αξιοποιήσουν με οποιονδήποτε τρόπο, αλλά και η σκέψη του ιδιοκτήτη μιας πλατφόρμας τύπου facebook να τα αξιοποιήσει διαφημιστικά, φαντάζει εξωγήινη.
Έτσι, η λογική ενός διαδικτύου που δουλεύει από τους πολίτες για τους πολίτες, είναι κεκτημένο και της δημιουργίας του παγκόσμιου ιστού των Indymedia.


Απ' το Σιάτλ στη μοναξιά...
Παρόλα αυτά, καθώς η εποχή των μεγάλων παγκόσμιων διαδηλώσεων τύπου Γένοβας, έδειχνε σιγά-σιγά να αποτελεί παρελθόν, η κουλτούρα των blogs και των κοινωνικών δικτύων σαν το twitter και το facebook ανέτειλε. Και τα άπειρα μικρά “εγώ” των avatars, πήραν την πρωτοκαθεδρία στην επικοινωνία, έναντι των, συλλογικών, “διαδικτυακών εμείς” που λειτουργούσαν παλιότερα με επίκεντρο μια ιστοσελίδα.

Το εάν τα άπειρα “μικρά εγώ” των avatar μας, δεν πνιγούν τελικά στη μοναξιά τους, αλλά συνδράμουν μέσω των κοινωνικών δικτύων, σε νέες οριζόντιες, άυλες, μορφές οργάνωσης της ενημέρωσης των πολιτών, είναι το στοίχημα της νέας εποχής.

Η προσπάθεια του #rbnews αποτελεί ήδη ένα μοντέλο αισιόδοξο.
Η λογική του πολίτη που συμμετέχει ως πομπός και δέκτης της είδησης, η μη αποδοχή της ιεραρχίας των συμβατικών μέσων και η αποδοχή της κουλτούρας της ανωνυμίας και της ψευδωνυμίας, βρέθηκαν μπροστά μας ως η μόνη λογική λύση, μιας και προυπήρξαν προσπάθειες σαν αυτές του indymedia αρχικά και των σοβαρών blogs έπειτα.

Η αξιοποίηση του twitter μέσω του hashtag #rbnews για τη δημιουργία μιας νέας φόρμας “δημοσιογραφίας των πολιτών”, είναι ήδη επιτυχημένη όσο αφορά στη συμμετοχή και το #rbnews φιγουράρει συχνά-πυκνά στις πρώτες θέσεις των trending topics. Με τον συνδυασμό των εργαλείων της “παραδοσιακής δημοσιογραφίας” (διασταύρωση ειδήσεων, αναζήτηση πηγών, εμβάθυνση και εκπόνηση ερευνών κλπ), με τα εργαλεία και την κουλτούρα της νέας εποχής (ανωνυμία, ψευδωνυμία, αποδοχή της προσωπικότητας του avatar κα.), στο blog των ειδήσεων του radiobubble, στήσαμε μια “βιολογική καλλιέργεια των “μικρών εγώ” μας.

Εδώ, ως εκ θαύματος, και γίνεται διασταύρωση ειδήσεων, και δεν ακολουθούμε τη συμβατική ιεραρχική δομή ενός news room μιας επιχείρησης ειδήσεων. Και εμπιστοσύνη μας έχει το σκεπτόμενο διαδίκτυο όσο αφορά στην ενημέρωση που του παρέχουμε, και προστρέχει να συμμετάσχει παρέχοντας ειδήσεις και πληροφορίες μέσω της χρήσης του hashtag.

Αν κάποιοι διοικούν υπακούοντας, γίνεται και να δημοσιογραφούμε με τον ίδιο τρόπο;
Το μοντέλο του #rbnews, είναι αρκετά καινούργιο και πρωτοπόρο ως μοντέλο οργάνωσης των πολιτών στην παραγωγή ειδήσεων. Σε ένα βαθμό, λειτουργεί μέσω της μη οργάνωσης. Όποιος θέλει και αισθάνεται μέλος της ευρύτερης διαδικτυακή κοινότητας του Twitter, προστρέχει σε αυτό, όποτε θέλει, για να ενημερώσει και να ενημερωθεί.

Όπως πονηρά, όμως, επισημαίνουν οι Άγγλοι στο κείμενό τους, υπάρχει ένα μεσοδιάστημα, μια μικρή εννοιολογική γέφυρα που συνδέει το “εγώ” με το “εμείς” . Οι ιθαγενείς Tojolabal του Μεξικού, ακροβατώντας επάνω ακριβώς σε αυτό, τον δυσνόητο για εμάς εννοιολογικό και γλωσσικό συνδετικό κρίκο, βοήθησαν την οργάνωση των Ζαπατίστας να φτάσει στο περίφημο “διοικούμε υπακούοντας”.

Καλό είναι λοιπόν τα “μικρά εγώ” μας, να ενισχύουν την προσπάθεια ενημέρωσης του #rbnews τουιτάροντας ειδήσεις με σοβαρότητα όταν χρησιμοποιούν το hashtag. Αυτό είναι το πρώτο βήμα για να ενισχυθεί η νέα κουλτούρα της δημοσιογραφίας των πολιτών.

Όσοι όμως θεωρούν και προσωπικό τους στοίχημα τη συμμετοχή τους στην προσπάθεια που θα πάει τη δημοσιογραφία και τον “ενεργό πολίτη” λίγο παραπέρα, θα πρέπει να αλληθωρίσουν λίγο. Και να στρέψουν το βλέμμα προς τις διασταυρωμένες ειδήσεις, αυτές που δημοσιεύονται στην αρχική σελίδα του international και του ελληνόφωνου radiobubblenews.

Εγμείς λοιπόν που λες...
Εδώ παίζεται το παιχνίδι ανάμεσα στο χάος της πληροφορίας που κυκλοφορεί στο διαδίκτυο, ανάμεσα σε ένα γενικώς κι αορίστως crowdsourching ειδήσεων, και στη συνειδητή και οργανωμένη δουλειά των πολιτών που δραστηριοποιούνται στο #rbnews... σεβόμενοι το χάος αυτό και οδηγώντας το να γίνει σοβαρή ενημέρωση.
Aυτό είναι το οριακό “σημείο ανάμεσα”, γιατί στο blog υπάρχει ευκρινής ο κώδικας δεοντολογίας, η διακήρυξη αρχών, ο σεβασμός της προσπάθειας να μην μεταδοθεί κάτι λάθος. Εδώ συναντιέται πιο καθαρά η κουλτούρα των πολλών μικρών avatar που κολυμπάνε τη θεμιτή μοναδικότητά τους στο διαδικτυακό χάος, με την αίσθηση του μεγαλύτερου συλλογικού “εμείς” που παραμένει ζητούμενο. Από εδώ εφορμούν όσοι, ακόμη και στο search του twitter, λειτουργούν ως άτυπη κοινότητα που καθορίζει στάσεις, νοοτροπίες και συμπεριφορές, πότε “νουθετώντας φιλικά”, πότε ξεφωνίζοντας με τσαμπουκά όσους “τρολάρουν” το hashtag είτε για διαφημιστικούς, είτε για πολιτικούς λόγους, είτε γιατί απλά δεν έχουν καταλάβει περί τίνος πρόκειται.

Αυτή είναι ελπίζω και μια πιθανή απάντηση στο “τι μπορεί να φέρει το μέλλον”. Ένα μέλλον όπου τα πολλά μικρά “εγώ” μας, θα συγκλίνουν άτυπα, και καμιά φορά άτσαλα, σε ένα μεγάλο “ κοινό εμείς”. Η προβολή μιας εικόνας στην οποία οι πολίτες διαχέονται μεν στα κοινωνικά δίκτυα υπερασπιζόμενοι τη μοναδικότητα και τη μοναχικότητα του avatar τους, της προσωπικότητάς τους δηλαδή που δεν προτίθενται να θυσιάσουν έναντι ενός θολού "συγκεντρωτισμού". Ενώ ταυτόχρονα διατηρούν ευκρινείς δεσμούς με ανοικτούς διαδικτυακούς πόλους που καταγράφουν το πλαίσιο μες το οποίο κάτι είναι αποδεκτό από την κοινότητα ή όχι.   

Το blog των ειδήσεων του radiobubble, ως ο άτυπος κοινός τόπος επεξεργασίας των ειδήσεων, είναι το σημείο όπου μπορεί να μας ελέγξει ο ψιλιασμένος πολίτης για το τι καπνό φουμάρουμε. Ταυτόχρονα και το σημείο όπου θα έρθει και ο ίδιος μπροστά στις ευθύνες του, μιας και θα πρέπει και αυτός να συμμετάσχει εάν θέλει η γνώμη του να γίνει σεβαστή.

Φαντάζομαι, τα παραπάνω αρκούν ως διευκρίνηση του ότι η συμμετοχή στην ομάδα του rbnews είναι ανοικτή, τόσο ανοικτή όσο και η δυνατότητα του να τουιτάρει κανείς με #rbnews.

Ας διαλέξει ο καθένας ποιός ρόλος του ταιριάζει ώστε να ταξιδέψει το κάθε μικρό “εγώ” μας, προς το κοινό “εμείς”.

Και στα δικά μας ;-)

(υπό την έννοια του να εγκαταλείψουμε μετά από χρόνια το #rbnews για κάτι ακόμη πιο ελπιδοφόρο, έχοντας υπάρξει τόσο πλήρεις και αποτελεσματικοί όσο δείχνουν να αισθάνονται τα τυπάκια του λονδρέζικου indymedia)