EΕΔΑ και UNHCGR: "Eξαιρετικά Ανησυχητική αύξηση της βίας με ρατσιστικό κίνητρο"

 ©Τ.Katechis.Από αριστερά προς τα δεξιά: 

Γιονούς Μοχαμαντί, Καλλιόπη Στεφανάκη, Μοαβία Αχμέτ,

 Κωστής Παπαϊωάννου και Τίνα Σταυρινάκη.

Εξαιρετικά ανησυχητικά είναι τα πρώτα συμπεράσματα που προέκυψαν από την πιλοτική καταγραφή πράξεων βίας με ρατσιστικό κίνητρο από το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας, κατά την περίοδο Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου 2011, τα οποία παρουσιάστηκαν εχθές, σε κοινή Συνέντευξη Τύπου του η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα. 

Η Συνέντευξη Τύπου πραγματοποιήθηκε στα γραφεία του Ελληνικού Φόρου Μεταναστών στην Αθήνα, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων.


Η ανησυχία αυτή αυξάνεται από το γεγονός ότι «δεν πρόκειται καν για την κορυφή του παγόβουνου», τόνισε ο Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, κ. Κωστής Παπαϊωάννου, προσθέτοντας ότι το μεγαλύτερο ζητούμενο είναι η προσπάθεια αυτή να λειτουργήσει πολλαπλασιαστικά και τα στοιχεία να πλησιάσουν κάποια στιγμή την πραγματική εικόνα του φαινομένου της ρατσιστικής βίας στη χώρα. «Το βασικό μας αίτημα είναι να αναλάβει την καταγραφή και τη διερεύνηση τέτοιων επιθέσεων η πολιτεία», δήλωσε.

Από τη μεριά της, η Υπεύθυνη Τομέα Προστασίας του Γραφείου της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα, κ. Καλλιόπη Στεφανάκη, παρουσίασε το Δίκτυο και τη λειτουργία του, επισημαίνοντας την ανάγκη για ένα αποτελεσματικό σύστημα καταγραφής περιστατικών και τάσεων της ρατσιστικής βίας στην Ελλάδα. «Η προσπάθεια αυτή έχει αξία γιατί δίνει στοιχεία που είναι απαραίτητα για τη διαμόρφωση πολιτικών που θα αντιμετωπίσουν το φαινόμενο αυτό», πρόσθεσε.

Ο Πρόεδρος του Ελληνικού Φόρουμ Μεταναστών, κ. Μοαβία Αχμέτ, υπενθύμισε ότι τα περιστατικά ρατσιστικής βίας δεν αποτελούν καινούριο φαινόμενο και έχουν κατατεθεί σχετικές προτάσεις στα αρμόδια Υπουργεία. Αναφέρθηκε στις δυσκολίες που ενέχει η καταγραφή τέτοιων πράξεων αλλά και στο πόσο σημαντικό είναι αυτή η προσπάθεια να συνεχίσει και να βελτιωθεί.
Ο Πρόεδρος του Ελληνικού Φόρουμ Προσφύγων, κ. Γιονούς Μοχαμαντί, σημείωσε ότι η λειτουργία του Δικτύου αποτελεί ένα πρώτο σημαντικό βήμα για την καταγραφή πράξεων ρατσιστικής βίας, τόνισε όμως την ανάγκη για περισσότερους πόρους. Αναφέρθηκε επίσης στον ψυχολογικό πόνο, πέρα από τον σωματικό, που βιώνουν τα θύματα ρατσιστικής βίας.

Τα αποτελέσματα της πιλοτικής φάσης του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας παρουσιάστηκαν λεπτομερώς από την επιστημονική συνεργάτιδα της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, κ. Τίνα Σταυρινάκη. 

Αναλυτικά η έκθεση έχει ως εξής:

ΔΙΚΤΥΟ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ ΡΑΤΣΙΣΤΙΚΗΣ ΒΙΑΣ
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΠΙΛΟΤΙΚΗΣ ΦΑΣΗΣ
1.10.2011-31.12.2011

Με πρωτοβουλία της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) και του Γραφείου της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα (ΥΑ) δημιουργήθηκε Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας με συμμετοχή 18 μη κυβερνητικών οργανώσεων και άλλων φορέων: το Αίτημα, η Αντιγόνη, οι Γιατροί του Κόσμου, η Διεθνής Αμνηστία, η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, το Ελληνικό Παρατηρητήριο Συμφωνιών του Ελσίνκι, το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, το Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών, το Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων, το Κέντρο Ημέρας «Βαβέλ», η Κίνηση Υπεράσπισης των Δικαιωμάτων Προσφύγων και Μεταναστών /στριών (Πάτρα), η ΜETAδραση, το Οικουμενικό Πρόγραμμα Προσφύγων, η Ομάδα Δικηγόρων για τα Δικαιώματα Προσφύγων και Μεταναστών, η Ομάδα Νομικών για την Υπεράσπιση των Δικαιωμάτων Προσφύγων και Μεταναστών (Θεσσαλονίκη), το Φόρουμ Μεταναστών Κρήτης, το i-RED Ινστιτούτο για τα Δικαιώματα, την Ισότητα και την Ετερότητα και το PRAKSIS, καθώς και ο Συνήγορος του Πολίτη ως παρατηρητής. Οι συμμετέχοντες φορείς έχουν συνάψει συμφωνία συνεργασίας με σκοπό την αναπλήρωση του κενού που δημιουργεί η απουσία ενός επίσημου και αποτελεσματικού συστήματος καταγραφής περιστατικών και τάσεων του ρατσισμού και της ρατσιστικής βίας στην Ελλάδα, σύμφωνα με τις διεθνείς και ευρωπαϊκές υποχρεώσεις του κράτους. Το Δίκτυο Καταγραφής παραμένει ανοιχτό σε όποιον φορέα έχει τα απαιτούμενα χαρακτηριστικά συμμετοχής, δηλαδή προσφέρει ιατρικές, κοινωνικές και νομικές υπηρεσίες ή/και έρχεται σε άμεση επαφή με τα θύματα ρατσιστικής βίας.



Η συστηματική καταγραφή πράξεων βίας με ρατσιστικό κίνητρο ξεκίνησε πιλοτικά την 1η Οκτωβρίου βάσει κοινής Φόρμας Καταγραφής Ρατσιστικού Περιστατικού με στόχο να προκύπτουν σαφείς και ολοκληρωμένες κατά το δυνατόν ενδείξεις για τις ποσοτικές και ποιοτικές τάσεις της ρατσιστικής βίας στην Ελλάδα. Εντός του πιλοτικού τριμήνου, καταγράφηκαν περιστατικά κυρίως στη γεωγραφική περιοχή στην οποία δραστηριοποιούνται οι συμμετέχοντες φορείς, δηλαδή στις περιοχές του κέντρου της Αθήνας (πλησίον της Ομόνοιας, στην πλατεία Αττικής, στον Άγιο Παντελεήμονα) και σε ορισμένες περιοχές της Πάτρας. Επομένως, λόγω των σοβαρών γεωγραφικών περιορισμών και της μεθόδου καταγραφής βάσει αυτόβουλης μαρτυρίας του θύματος, τα αποτελέσματα αντιπροσωπεύουν ένα μικρό έως ελάχιστο μόνο δείγμα της πραγματικής κατάστασης. Οι συμμετέχοντες φορείς διαπίστωσαν ότι ακόμα και στις περιπτώσεις στις οποίες το θύμα, συχνά με νωπά τα σημάδια της βίας, αναζητά κάποια βοήθεια στις υπηρεσίες τους, αποφεύγει την καταγγελία. Οι λόγοι αυτής της απροθυμίας μπορούν να αναζητηθούν στον φόβο, στην έλλειψη εμπιστοσύνης στο σύστημα και κάποιες φορές, στην παθητική εξοικείωση με τη ρατσιστική συμπεριφορά.


Συνοπτικά, καταγράφηκαν κατά την περίοδο 1.10.2011-31.12.2011, 63 περιστατικά ρατσιστικής βίας. Στα 51 από αυτά εμπλέκονται περισσότεροι θύτες.


Στοιχεία σχετικά με τους θύτες: 18 θύτες φέρονται να λειτουργούν ως μέλη εξτρεμιστικών ομάδων και 26 ως μεμονωμένοι πολίτες. Οι περισσότεροι θύτες είναι άνδρες (61 έναντι 2 γυναικών). Σημειώνεται ωστόσο ότι στα ομαδικά περιστατικά εμπλέκονται και γυναίκες.

Στοιχεία σχετικά με τα θύματα: κυρίως άνδρες, με αναλογία 56 προς 7 γυναίκες (στα περιστατικά με περισσότερα θύματα η καταγραφή βασίστηκε στη μαρτυρία 1 θύματος). Τα θύματα προέρχονται κυρίως από το Αφγανιστάν (25), την Υποσαχάρια Αφρική (21), το Μπαγκλαντές (4) και το Πακιστάν (2).

Εκ των θυμάτων, 27 είναι χωρίς χαρτιά, 23 αιτούντες άσυλο, 5 νόμιμα διαμένοντες, 1 αναγνωρισμένος πρόσφυγας και 1 με καθεστώς επικουρικής προστασίας (σε 6 περιπτώσεις το καθεστώς του θύματος είναι άγνωστο).

Στοιχεία σχετικά με την πράξη: κυρίως σωματικές βλάβες (30) και βαριές σωματικές βλάβες (12) (10 με ανάγκη ιατρικής περίθαλψης). Καταγράφηκαν, τέλος, κρούσματα καταστροφής περιουσιακών στοιχείων (καταστροφή οχήματος διανομής παντοπωλείου, εμπρησμός ανθοπωλείου).



Επιπλέον, προκύπτει μια τάση ομαδικής βίας με τη συμμετοχή ανηλίκων. Στις περιπτώσεις αυτές καταγράφεται στοιχειώδης οργάνωση στο δημόσιο χώρο (πλατείες κλπ.) και χρήση αυτοσχέδιων κυρίως όπλων, ωστόσο δυνάμει φονικών. Επιπλέον, προκύπτει η πρακτική «περιπολίας» από μαυροφορεμένους μοτοσικλετιστές, με κράνη ή καλυμμένο πρόσωπο οι οποίοι επιτίθενται εν κινήσει και συχνά σε στάσεις λεωφορείων. Οι ομάδες επίσης χρησιμοποιούν μεγαλόσωμους σκύλους για εκφοβισμό. Οι επιθέσεις κατά των γυναικών έχουν στοιχεία απειλής της γενετήσιας αξιοπρέπειάς τους με ρητή σύνδεση με το χρώμα τους.



Ειδική κατηγορία αποτελούν τα 18 περιστατικά όπου συνδέεται η αστυνομική με τη ρατσιστική βία (10 στην Αθήνα και 8 στην Πάτρα). Πρόκειται για περιστατικά στα οποία ένστολοι κατά την άσκηση των καθηκόντων τους και σε επιχειρήσεις ρουτίνας, καταφεύγουν σε έκνομες ενέργειες και πρακτικές άσκησης βίας. Καταγράφηκαν επίσης περιπτώσεις προσαγωγών στα αστυνομικά τμήματα, κράτησης και κακομεταχείρισης για ορισμένο χρονικό διάστημα κάποιων ωρών, καθώς και η καταστροφή νομιμοποιητικών εγγράφων. Σε μια περίπτωση, ένστολος κατέστρεψε φάρμακα τα οποία ο αλλοδαπός είχε προμηθευτεί από ιατρείο ΜΚΟ.



Το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας διαπιστώνει ότι τα αποτελέσματα της πιλοτικής εφαρμογής είναι εξαιρετικά ανησυχητικά και η ανησυχία αυξάνεται από το γεγονός ότι δεν πρόκειται καν για την κορυφή του παγόβουνου. Η βραχύβια πιλοτική περίοδος, οι περιορισμένοι πόροι του δικτύου, η ανάγκη ενίσχυσης της συνεργασίας με τις μεταναστευτικές κοινότητες και η συχνή δημοσιοποίηση περιστατικών σε άλλες περιοχές από αυτές όπου δραστηριοποιούνται οι συμμετέχοντες φορείς φανερώνουν ότι η ρατσιστική βία εξαπλώνεται με τρομακτικούς ρυθμούς και απειλεί την ήδη πληγείσα κοινωνική συνοχή. Επισημαίνεται με τη μεγαλύτερη δυνατή έμφαση πως στις παρούσες συνθήκες οικονομικής ύφεσης, ρήξης του κοινωνικού ιστού και ταχύτατης περιθωριοποίησης ομάδων του πληθυσμού, το φαινόμενο απειλεί να λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις.



Το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας υπενθυμίζει ότι η ατιμωρησία πυροδοτεί την εγκληματικότητα, διαιωνίζει τον φαύλο κύκλο της βίας και υποδαυλίζει τις κοινωνικές διαμάχες. Για τους λόγους αυτούς, προτείνει στην Πολιτεία:

→ τη δημιουργία ενός ενιαίου ειδικού συστήματος καταγραφής ρατσιστικών εγκλημάτων, το οποίο θα διαχειρίζεται το Υπουργείο Δικαιοσύνης. Το σύστημα αυτό θα συνδέει τα στοιχεία των ΜΚΟ, των νοσοκομείων και άλλων κατάλληλων φορέων.

→ την σταθερή συνεργασία με το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής, τις ΜΚΟ και τις κοινότητες των μεταναστών, οι οποίες έρχονται σε επαφή με τα θύματα, με σκοπό την αναζήτηση κατάλληλων λύσεων και τον σχεδιασμό συγκεκριμένων μέτρων κατά της ρατσιστικής βίας.

→ την καθιέρωση ειδικών οδηγιών επί των διαδικασιών αστυνομικής διερεύνησης του ρατσιστικού εγκλήματος, την καταπολέμησης της ανοχής εκ μέρους των αστυνομικών οργάνων τέτοιων συμπεριφορών και τη διασφάλιση της παραπομπής στη δικαιοσύνη των δραστών, σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες.



Οι οργανώσεις και οι φορείς που συμμετέχουν στο Δίκτυο γνωρίζουν ότι τα σοβαρά προβλήματα υποβάθμισης και αυξημένης παραβατικότητας, που χαρακτηρίζουν μια σειρά περιοχές που συγκεντρώνουν μεγάλο αριθμό περιθωριοποιημένων μεταναστών και προσφύγων, αποτελούν πρόσφορο έδαφος για να αναπτυχθούν κοινωνικές εντάσεις, ξενοφοβικές συμπεριφορές, ακόμη και ανοχή μερίδας του πληθυσμού απέναντι σε φαινόμενα βίας με ρατσιστικά κίνητρα. Γι’ αυτό και επισημαίνουν ότι, οι παραπάνω προτάσεις για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των πράξεων ρατσιστικής βίας, πρέπει να συνοδεύονται από μέτρα και πολιτικές βελτίωσης του κλίματος ασφάλειας στις γειτονιές, πάταξη των κυκλωμάτων διακίνησης ανθρώπων, εμπορίας ναρκωτικών, πορνείας και εγκληματικότητας, αναβάθμισης των περιοχών αυτών και ανακούφισης του συνόλου του πληθυσμού, περιορισμού της γκετοποίησης άπορων/άστεγων μεταναστών και προσφύγων και προώθησης της κοινωνικής τους ένταξης, όπου αυτό είναι δυνατό.

Αθήνα, 21.3.2012

Πηγές: http://www.unhcr.gr/ και http://www.nchr.gr/