Όταν το κίνημα κάνει κατάληψη και στις θεωρητικές αναζητήσεις

Ανταπόκριση  από το συνέδριο  της Διεθνούς Κοινότητας Χέρμπερτ Μαρκούζε στη Φιλαδέλφεια.

Όταν στις αρχές του 2011 ανακοινώθηκε η διοργάνωση του συνεδρίου «Κριτικές αρνήσεις – Critical Refusals» στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια (Πενν) στις 27 – 29 Οκτωβρίου, κανείς δε μπορούσε να φανταστεί με τι θα συνέπιπτε. Το μότο του συνεδρίου ήταν η ρήση της Άντζελα Ντέιβις: «Ο Χέρμπερτ Μαρκούζε μου έμαθε ότι είναι δυνατό να είσαι την ίδια στιγμή ακαδημαϊκός και ακτιβιστής, ερευνητής και επαναστάτης». Στόχος, η προώθηση της κριτικής σκέψης, των απελευθερωτικών ιδεών και των νέων κινημάτων χειραφέτησης σαν απάντηση στην κρίση και τη λιτότητα. Πώς θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστο από τους κοινωνικούς τριγμούς της άλλης Αμερικής, αλλά κι όλου του πλανήτη;

Η ιδιαιτερότητα του φετινού συνεδρίου στη Φιλαδέλφεια έγινε φανερή από την πρώτη στιγμή, καθώς όσοι φοιτητές βοηθούσαν στη διοργάνωση του συνεδρίου είχαν ταυτόχρονα την ιδιότητα των πλέον ενεργών στο Occupy κίνημα. Ο διεθνής χαρακτήρας των συμμετοχών και η συνεύρεση μαρξιστών από διαφορετικές παραδόσεις (πολύ πέρα από τον κύκλο επιρροής του Μαρκούζε), ακτιβιστών και καλλιτεχνών έδωσαν ένα πρωτότυπο χαρακτήρα στα όρια μεταξύ θεωρίας και πράξης. Ανάμεσα στους θεωρητικούς ξεχωρίζουν οι Λ. Πάνιτς, Ά. Καλίνικος, Ν. Πάουερ, Π. Μαρκούζε, Σ. Αρόνοβιτς, Μ. Φάιν, Α. Φαρ, Ντ. Κέλνερ κ.α. Το συνέδριο προσανατολίστηκε στις προοπτικές, αλλά και το ευρύτερο πλαίσιο ανάδυσης των κινημάτων την περίοδο της κρίσης και πιο συγκεκριμένα του Occupy.

Στο επίκεντρο βρέθηκε ο προβληματισμός γύρω από τον αυτοπροσδιορισμό «είμαστε το 99%». Ο Πίτερ Μαρκούζε παραφράζοντας το γνωστό «τάξη καθ’ εαυτή» και «τάξη δι’ εαυτή», τόνισε ότι το ανοικτό στοίχημα είναι το «99% καθ’ εαυτό» να μετασχηματιστεί σε «99% δι’ εαυτό» συμπληρώνοντας ότι πρέπει να προσδιορίσουμε το περιεχόμενο της βαθιάς δυσαρέσκειας και να καθορίσουμε με ποιους συμμαχούμε ενάντια σε ποιους: «Να καταλάβουμε τη Γουόλ Στριτ για να κάνουμε όμως τι; Για να αλλάξουμε αυτούς που σήμερα τη διαχειρίζονται με κάποιους άλλους ή για να απαλλαγούμε απ’ αυτή και πώς;». Συνολικά, οι τοποθετήσεις δεν περιορίστηκαν σε ενθουσιώδεις αναφορές αλλά προώθησαν τον κριτικό θεωρητικό αναστοχασμό, που όπως ανέφερε ο Σ. Αρόνοβιτς «είναι αυτό που λείπει σε μια εποχή που ξεσπούν νέα κινήματα σε όλο τον κόσμο, αλλά οι διανοούμενοι είναι πιο λίγοι και πιο ανεπαρκείς».

Αναμφίβολα, από τις πιο σημαντικές στιγμές του συνεδρίου ήταν η κεντρική ομιλία της Α. Ντέιβις και η πορεία που ακολούθησε. Μαθήτρια του Μαρκούζε, μέλος των Μαύρων Πανθήρων, για χρόνια στέλεχος του ΚΚ ΗΠΑ, βρέθηκε στη λίστα των δέκα πιο καταζητούμενων προσώπων του FBI, φυλακίστηκε το ’70 και πρωταγωνιστεί μέχρι σήμερα στον αγώνα για τα δικαιώματα των κρατουμένων και στο πεδίο της κριτικής θεωρίας. Μίλησε σε ένα κατάμεστο αμφιθέατρο, όπου η έντονη παρουσία κόσμου από τις κοινότητες μαύρων – για τους οποίους η Ντέιβις αποτελεί σύμβολο – έδινε άρωμα άλλης εποχής. Με αφετηρία το Μαρκούζε, το Ρούντι Ντούτσκε, τη «μακρά πορεία μέσα από τους θεσμούς» και το ριζοσπαστικό ακτιβισμό, η ομιλία της αλλά και οι ερωτήσεις του κόσμου ανέδειξαν τα αγωνιώδη ερωτήματα του Occupy. Με αναφορές στον Αμπού Μουμία Τζαμάλ αλλά και στο Όκλαντ (όπου ζει η Ντέιβις) που ξεσήκωσαν το ακροατήριο, κάλεσε για ένα 99% χωρίς αποκλεισμούς με βάση το χρώμα, το φύλο ή τη σεξουαλική επιλογή, για μια νέα πιο σύνθετη ενότητα, που αναγνωρίζει και αναδεικνύει τη διαφορά, χωρίς να τη θεωρεί εμπόδιο. «Πρέπει να χτίσουμε μια νέα συμμαχία. Δεν έχει μείνει κανείς για να του απευθύνουμε αιτήματα. Είμαστε εμείς αυτοί που περιμέναμε και πρέπει να δημιουργήσουμε αυτό που ζητάμε».

Πριν την ομιλία ξεχώρισε ο περήφανος χαιρετισμός του καθηγητή στο Πενν και διοργανωτή του συνεδρίου Α. Λάμας: «Καλωσορίζοντάς σας στο Πενν βρίσκομαι ήδη μπροστά σε μια αντίφαση, καθώς το Πενν είναι το πανεπιστήμιο που εκμεταλλεύεται και καταστρέφει τις ζωές αυτών που εργάζονται σ’ αυτό και όσων κατοικούν στις γύρω γειτονιές κι έχουν εκδιωχθεί βίαια. Γι’ αυτό λοιπόν δε θα σας καλωσορίσω στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια». Μετά δε από την ομιλία ξεχώρισε η μετατροπή της σε πορεία προς το Occupy Philly! Η πορεία στο δρόμο κατέληξε σε μεγάλη διαδήλωση και η Α. Ντέιβις μίλησε ξανά στους συγκεντρωμένους στο χώρο της κατάληψης με τη φωνή της να φτάνει παντού με το «ανθρώπινο μικρόφωνο».

Από τα υπόλοιπα πάνελ αξίζει να σταθούμε στις θεματικές για το σύγχρονο προλεταριάτο, το χτίσιμο του εργατικού κινήματος στις νέες συνθήκες και μια ταξική ανάλυση των νέων κοινωνικών κινημάτων, που ομολογουμένως δε θα περίμενε κάποιος καχύποπτος απέναντι σε ένα συνέδριο για το Χ. Μαρκούζε. Οι τοποθετήσεις των Καλίνικος, Πάνιτς κ.α. για το αν το occupy είναι μια μορφή ταξικής πάλης, ακολουθούνταν από εμπειρίες συνδικαλιστών από συνδικάτα των ΗΠΑ, αγωνιστριών από το MST (Κίνημα αγροτών χωρίς γη) Βραζιλίας, συμπεράσματα από το Workers Assembly – νέο αντικαπιταλιστικό εγχείρημα στον Καναδά με ιδιαίτερη συμμετοχή στο Occupy Τορόντο ή εικόνες που μετέφερε ο Άλφι Μέντοους (είχε τραυματιστεί πολύ σοβαρά στις περσινές διαδηλώσεις) από το φοιτητικό κίνημα και την εξέγερση στην Αγγλία.

Είχαμε την τύχη να βρεθούμε στο συνέδριο έπειτα από πρόσκληση στα πλαίσια των μεταπτυχιακών μας σπουδών στις πολιτικές επιστήμες, αλλά εκ των πραγμάτων η πολιτική και κοινωνική μας ταυτότητα κυριάρχησε, καθώς το ενδιαφέρον για την Ελλάδα ήταν παραπάνω από έκδηλο. Κι αν κάτι ξεχώρισε από τα δεκάδες μηνύματα αλληλεγγύης που κληθήκαμε να μεταφέρουμε στον αγωνιζόμενο ελληνικό λαό, αυτό είναι ένα παλιό σύνθημα του Μάη του ’68 με την επισήμανση του Λ. Πάνιτς να το αντιστρέψουμε κιόλας για να μη μείνει το ελληνικό κίνημα απομονωμένο στις επερχόμενες μεγάλες αναταραχές. Όλος ο κόσμος μας κοιτά! Κι εμείς κοιτάμε όλο τον κόσμο. Θα νικήσουμε!

Δημοσιεύτηκε στο Πριν την Κυριακή 13/11

by idealkrush