Έκθεση UNICEF: Ραγδαία επιδείνωση συνθηκών διαβίωσης στην Ελλάδα

Η Ελληνική Εθνική Επιτροπή της UNICEF παρουσίασε τη νέα Έκθεση «Η Κατάσταση των Παιδιών στην Ελλάδα 2013» που συντάχθηκε για λογαριασμό της σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αθηνών και περιγράφει την κατάσταση των παιδιών στην Ελλάδα σήμερα, καθώς και μεγάλη εκστρατεία και πρωτοβουλίες για τον εμβολιασμό των παιδιών στην Ελλάδα και τον κόσμο.

Στην έκθεση της UNICEF παρατίθενται ιδιαίτερα ανησυχητικά στοιχεία σχετικά με την παιδική φτώχεια, τις συνθήκες διαβίωσης, την προστασία και την παραβατικότητα των παιδιών γηγενών και μεταναστών στην Ελλάδα. Τη ραγδαία επιδείνωση της κατάστασης η έκθεση τη συνδέει σαφώς με την υφιστάμενη χρηματοοικονομική κρίση. Η επιτροπή τονίζει ότι αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για την εφαρμογή της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού (Δ.Σ.Δ.Π.) και για τον λόγο αυτό προτρέπει την Ελλάδα όχι μόνο να διατηρήσει τις κοινωνικές παροχές αλλά να τις επεκτείνει περαιτέρω και πολύ περισσότερο στα παιδιά. Αντίθετα, η τακτική που ακολουθείται τα τελευταία χρόνια στην κατανομή των δαπανών κοινωνικής προστασίας στην Ελλάδα, δείχνει ότι τα επιδόματα για την κατηγορία οικογένεια/παιδιά παρέμεναν σχεδόν σταθερά. Η αδιαφορία της δημόσιας διοίκησης είναι σταθερή τα τελευταία πολλά χρόνια και φαίνεται να μην αντιδρά ούτε και κάτω από αυτές τις σκληρές οικονομικές συνθήκες. Κατά πρώτον, στις δαπάνες κοινωνικής προστασίας στην Ελλάδα, τα επιδόματα για την κατηγορία οικογένεια/παιδιά παρέμεναν σχεδόν σταθερά την τελευταία δεκαπενταετία. Κατά δεύτερον, ούτε ο τρόπος κατάρτισης και εκτέλεσης του προϋπολογισμού δεν επιτρέπει τον προσδιορισμό των πόρων που διατίθενται για την εφαρμογή της Δ.Σ.Δ.Π., ούτε η έλλειψη συστηματικών και συγκεκριμένων στοιχείων βοηθούν τον έλεγχο τήρησής της.

Οι αριθμοί της φτώχειας

Η παιδική φτώχεια στην Ελλάδα σημείωσε αύξηση 6,1% μόνο στον πρώτο χρόνο της υπαγωγής της Ελλάδας στο πρόγραμμα του Μνημονίου (αύξηση κατά 27 χιλιάδες άτομα), όπως φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα:

Ακόμη όπως πιο ανησυχητικά τα στοιχεία για τα παιδιών που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, καθώς ο αριθμός τους αυξήθηκε από 547.000 το 2010 σε 597.000, δηλαδή κατά 9,1%, ενώ στο συνολικό πληθυσμό κατά 12,3%. Μάλιστα, στην έρευνα επισημαίνεται ότι ο συνδυασμός των επιμέρους μεταβλητών του δείκτη της φτώχειας ή κοινωνικός αποκλεισμός είναι δυνατόν να αποκαλύψει λανθάνουσες περιπτώσεις ακραίας φτώχειας. Τα παιδιά που διαβιούσαν σε συνθήκες συσσώρευσης πολλαπλών μειονεξιών, όπου χαρακτηρίζονται από φτώχεια και σοβαρή υλική αποστέρηση και χαμηλή ένταση εργασίας στο νοικοκυριό, το 2010 και 2009 ανέρχονταν σε μόλις 0,6%, ενώ το 2011 έφθασαν στο 3,5%.

Σε ό,τι αφορά τις συνθήκες διαβίωσης, το 16,4% του συνόλου των ανηλίκων εμφανίζεται να διαβιεί σε νοικοκυριά με «σοβαρή υλική αποστέρηση», ποσοστό που αντιστοιχεί σε 322.000 παιδιά, αριθμός αυξημένος κατά 89.000 άτομα ή ποσοστιαία αύξηση της τάξης του 38,2%, μεταξύ 2010 και 2011. Η αντίστοιχη ποσοστιαία αύξηση μεταξύ 2010 και 2011 για την ηλικιακή ομάδα 6 έως 11 φθάνει το 46,7%! Πέντε στα δέκα νοικοκυριά με παιδιά δηλώνουν αδυναμία πληρωμής μια εβδομάδας διακοπών, ενώ σχεδόν τέσσερα στα δέκα δυσκολεύονται να ανταποκριθεί στην πληρωμή πάγιων λογαριασμών, δόσεων πιστωτικών καρτών και δανείων. Τέλος, από το 2009 έως το 2011 διπλασιάζεται το ποσοστό παιδιών έως 17 ετών που διαμένουν σε οικογένεια, στην οποία κανείς δεν εργάζεται:

Σε ξεχωριστή ενότητα της έρευνας, η UNICEF κάνει αναφορά στο θέμα της ιθαγένειας, χαρακτηρίζοντάς την κρίσιμο δικαίωμα για το παιδί, καθώς είναι προαπαιτούμενο για την άσκηση άλλων δικαιωμάτων ή για την απολαβή διαφόρων ευνοϊκών μέτρων, τόσο πριν όσο και μετά την ενηλικίωσή του. Η κρίση ως αντισυνταγματικού του Ν. 3838/2010, έχει ως αποτέλεσμα να εκφράζονται προβληματισμοί σχετικά με την πραγμάτωση του αναφερόμενου δικαιώματος. Αξίζει να επισημανθεί ότι τα παιδιά των μεταναστών αντιμετωπίζουν επιπρόσθετα τα αστυνομικά μέτρα, χωρίς διάκριση, ήδη με την είσοδό τους στη χώρα. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της αστυνομίας, από το 2006 έως σήμερα έχουν γίνει 84.500 περίπου συλλήψεις παιδιών για "παράνομη είσοδο και παραμονή" στην Ελλάδα.

Σε όλα τα παραπάνω έρχονται να προστεθούν δύο ακόμη σοβαρότατες παράμετροι. Αφενός μεν τα παιδιά στην Ελλάδα εμφανίζονται περισσότερο εκτεθειμένα σε κινδύνους από ατυχήματα από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Ο δείκτης θνησιμότητας από ατυχήματα που σχετίζονται με μεταφορές - μετακινήσεις για το 2010 στις ηλικίες 15-19 ετών ανερχόταν σε 17,8 ενώ ο μέσος όρος των χωρών της Ε.Ε. είναι 9,2. Αφετέρου δε, η παραβατικότητα των ανηλίκων έχει αυξηθεί εντυπωσιακά κυρίως μεταξύ των ετών 2010 και 2011 κατά 53,4%, ενώ στους δράστες ηλικίας 9-13 ετών η αύξηση φθάνει το 58%.

Τέλος, στην ίδια έκθεση γίνεται αναφορά σε μία σημαντική παράμετρο που περνά συχνά απαρατήρητη από τα ΜΜΕ. Πιο συγκεκριμένα, η αύξηση της μετανάστευσης Ελλήνων προς το εξωτερικό, όπου ο συνολικός αριθμός από το 2008 ως σήμερα, ανέρχεται στα 357.820 άτομα, από τα οποία 52.299 είναι έως 19 ετών και 36.466 έως 14 ετών, δηλαδή το 14,6% και το 10,2% αντίστοιχα.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ
H μελέτη για λογαριασμό της Ελληνικής Επιτροπής της UNICEF εκπονήθηκε στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Επιστημονικά Υπεύθυνος της μελέτης, ο καθηγητής Δημοσθένης Ι. Δασκαλάκης, Πρόεδρος του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης και ερευνητές οι Γιώργος Μπουγιούκος και Βασίλης Φασούλης

Σύνδεσμος στην έκθεση της UNICEF (σε μορφή .pdf): «Η κατάσταση των παιδιών στην Ελλάδα - 2013»

Π.Π.